Czasoprzestrzeń – Krzysztof Żmijewski (ebook)

SŁOWO WSTĘPNE – B. Kasztelan

Sądzę, że tomik poezji Krzysztofa Żmijewskiego będzie dla niektórych zaskoczeniem.

Z sześciu zbiorów wypełnionych poezją, dotąd niepublikowanych, które otrzymałam od autora wieki temu (najwcześniejsze pochodzą z 1968 roku), pozwalam sobie wybrać pewną część.
Oczywiście zdaję sobie sprawę, że samo wybieranie jest już pewnego rodzaju wartościowaniem, ale właśnie o to mi chodzi: chcę zaprezentować państwu poezje Żmijewskiego wybrane według mojego własnego, subiektywnego widzenia wartości.

Mój „prywatny” Krzysztof to eklektyk, z wielką naturalnością łączący pojęcia absolutnie niespójne, czyli teoretycznie do siebie niepasujące, jak na przykład poezja i sieci elektroenergetyczne.
Kto między kartki książki o fizyce jądrowej wkłada kwiaty poezji? Jest intelektualistą z rozwiniętą zdolnością do analizy i syntezy, i filozofem, choć jego poezja nie nosi w konsekwencji śladu filozoficznych założeń językowych, raczej delikatny symbolizm. Niestereotypowy. Przysłowiowo artystycznie nieuporządkowany ale i bardzo konkretny.

Zaskakujące przy tym wszystkim jest jego rozumienie antycypacyjne, nie tylko w stosunku do własnej epoki lecz także wobec samego siebie, intuicyjnie wyprzedza czas, jakby już wcześniej wiedział jak będzie wyglądała dalsza / bliższa przyszłość, jest jej dalekosiężnym wizjonerem.
Teraz gdy można już prześledzić minione zdarzenia w inwersji czasowej, która ujawnia je i potwierdza, czytam te same wiersze ze zdumieniem i dreszczem.

Dużo miejsca w poezji Żmijewskiego zajmują kobiety. Poszukiwanie tej jednej jedynej, na dobre i złe, zdaje się nie mieć końca. W swym poetycznym tańcu, raz zakochany to znów rozczarowany, jest jednak zawsze zafascynowany kobietą, nawet jeśli miałoby wiązać się to z rozterką, odrzuceniem, a nawet bólem.
Z całą pokorą wobec miłości.

I nie ma tu fałszu, więc dla czytelnika, obrazy, których używa, w końcu materializują się, a wizerunek kobiety staje się plastyczny.

Wierny formie i kolorom, Żmijewski to także pasjonat słów, którymi potrafi doskonale się bawić, tworząc zaskakujące idiomy

– / „Masz takie włosy wiolączelne…”.

W intuicyjny sposób formuje wiersze i porządkuje rytmikę zdania, jego strofy są wyraźnie „muzyczne” i choć nie we wszystkich wersach melodyka jest taka sama – nie oznacza to jednak chaosu.
Język poetycki świadczy na korzyść porządku, bezpiecznego następstwa zdarzeń, harmonii miejsc.

Poematy napisane podczas pobytów w Bieszczadach w każdej odsłonie wyróżniają się szczególną atmosferą. Pojawiające się myśli o przemijaniu – wynik głębokich medytacji – odkrywają przestrzenie refleksji emocjonalnie bardzo celne, bardzo dojrzałe.
Natomiast kiedy nachyla się w stronę tradycji, staje się piewcą środowisk góralskich.

Tej warstwie tekstów towarzyszy niejednokrotnie nieco rubaszny humor, którego wówczas nikt nie kwestionuje. Zresztą mowa żartu, której Żmijewski czasem używa, jest tylko pozorna. Tak naprawdę jest parodią pewnych aspektów otoczenia i zapisaną w podtekście – aluzją do rozczarowania.
Czasem podporządkowuje słowa poezji do najprostszych akordów muzyki, tworząc improwizowane ballady i bluesy.

„…Mróz ściął światło w niebieskiej kałuży, / Cisza drogi przecięła na pół. /
Balladami niebo się chmurzy, /
Ciężkie wiersze padają na stół….”

Kilka utworów nosi cechy poezji walczącej.
Myślą przewodnią jest w nich jedno wielkie pragnienie wolności, które autor ujawnia w sposób bardziej lub mniej widoczny.
Te wiersze, choć jest ich niewiele, w pełni oddają jego zdolność poetyckiej i przenikliwej percepcji, pełną świadomość rzeczywistej sytuacji politycznej lat 80-tych.

Ćwierć wieku zamknięte w tomiku wierszy. I nic o czystej fizyce.
[…]